Renata Szymaniuk

„Planowanie rozwoju gminy jako instrument pozyskiwania funduszy pomocowych Unii Europejskiej”  Tomasza Dziurbejko

Książka „Planowanie rozwoju gminy jako instrument pozyskiwania funduszy pomocowych Unii Europejskiej” została napisana przez Tomasza Dziurbejko. Jest on doktorem nauk ekonomicznych. Ponadto specjalizuje się on w tematyce planowania i ewolucji programów rozwoju ekonomiczno – społecznego oraz zagadnień pozyskiwania funduszy pomocowych. Jest konsultantem i ekspertem w projektowaniu międzynarodowym oraz stałym doradcą
i współpracownikiem w jednostkach samorządu terytorialnego na szczeblu gminy, powiatu
i województwa.

            Książka została wydana przez  wydawnictwo ekonomiczne „Difin”, zajmującego się wydawaniem pozycji naukowych z dziedziny ekonomii, zarządzania i marketingu, finansów, bankowości, stosunków międzynarodowych, w 2006 r. Łącznie liczy 232 strony. Składa się ze wstępu, czterech rozdziałów, zakończenia i podanej bogatej bibliografii. Książka opatrzona jest również rysunkami, odnoszącymi się przede wszystkim do programów pomocowych
i całej procedury ubiegania się właśnie o środki z nich.

            W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej państwo, jak i jednostki samorządu terytorialnego mają prawo i możliwości ubiegania się o fundusze dodatkowe
z Funduszu Rozwoju Regionalnego na wyrównywanie szans regionów zapóźnionych
w rozwoju. Jednak barierą jest to, że zbyt wymagana procedura i biurokracja albo zniechęcają, albo kwalifikują tylko niewielki procent projektów do ich faktycznej realizacji. Ważną rolę w tym zakresie odgrywają samorządy, które poprzez stosowanie właściwych metod planowania rozwoju lokalnego rynku, mają szansę na wykorzystanie przyznanych środków. Jednocześnie to właśnie na jednostkach lokalnych spoczywa odpowiedzialność
i obowiązek tego, aby programy lokalne były spójne z procesem programowania funduszy.

            Jak podkreśla autor we wstępie, celem publikacji jest zarysowanie obszaru, w którym wykorzystywanie metod planowania i rozwoju gminy, wraz z jej zagospodarowaniem przestrzennym, może przyczynić się do efektywnej absorpcji funduszy unijnych. Dlatego też autor skupia się na analizie instytucjonalnej i organizacyjnej jednostek gminnych, niezbędnych w jej właściwym zarządzaniu oraz na poszczególnych metodach planowania jej rozwoju.  Jednostki odpowiedzialne za sprawy pozyskiwania funduszy unijnych zajmują się systemem programowania i wdrażania funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych Unii. Ponadto postawiono przed nimi obowiązek i zadanie pomocy osobom zainteresowanym pozyskaniem takich środków.

            Początkowy rozdział poświęcony jest kwestiom uwarunkowań, tych ekonomicznych
i organizacyjnych, zarządzania jednostkami samorządu gminy. Przede wszystkim ważne
i potrzebne jest przypomnienie faktycznych zadań samorządu gminnego, jego gwarancje konstytucyjne oraz zasady funkcjonowania zadań poprzez spójną lokalną politykę finansową, oczywiście z uwzględnieniem przychodów i wydatków budżetowych. Warto podkreślić
w tym miejscu, że mowa jest o związkach gmin z całej Europy oraz nawiązania kontaktów
z nimi.

            Kwestią według mnie, niezbędną, w odniesieniu do pozyskiwania funduszy, jest  właściwe zarządzanie, zarówno w sprawach lokalnych, jak również w sprawach poszczególnych projektów finansowych. Pewnym novum jest przedstawienie paradygmatu, związanego z publicznym zarządzaniem. Z punktu widzenia teorii zarządzania, jedną z najważniejszych funkcji, jak podkreślają teoretycy, jest planowanie. To dzięki tej funkcji może nastąpić prawidłowy przebieg całego projektu. Aspekt ten jest rzeczywiście ważny, stąd też autor poświęcił mu oddzielny rozdział, w którym przedstawione są, zarówno typologia planów, jak również i to, jak przebiega planowanie w odniesieniu do horyzontu czasowego. Chodzi tu o planowanie strategiczne (o horyzoncie czasowym powyżej 5 lat), planowanie taktyczne (w przedziel czasowym od 1 do 5 lat) oraz planowanie operacyjne (zakładające horyzont czasowy do 1 roku).

            Bardzo przejrzyście zostały tu pogrupowane wszelkie programy ważne z punktu widzenia wykorzystanie przez gminny samorząd terytorialny. Rozdział na okres do 2000 r.
i przedstawienie polityki przedakcesyjnej pozwala na całościowe ukazanie procesu finansowania jeszcze przed akcesją. Funduszami takimi, wymienionymi jako najważniejsze, są: ISPA czyli Instrument Przedakcesyjnej  Polityki Strukturalnej, SAPARD czyli specjalny Przedakcesyjny Program Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich oraz program Phare na lata 2000 – 2006.

            Ponadto w publikacji tej jest mowa o tym, jak współcześnie rozwija się polityka regionalna Unii Europejskiej i jakie instrumenty jest do tego rozwoju służą. Dla podkreślenia istotności tego zagadnienia opracowanie zawiera również wykaz funduszy przedakcesyjnych
i strukturalnych dla polskich gmin.

            Bardzo ważnym elementem książki jest praktyczne przedstawienie wszelkich aspektów i uwarunkowań związanych z pozyskiwaniem funduszy strukturalnych
w odniesieniu do rozwoju lokalnego gminy. Myślę, że bardzo pomocne jest tu zwrócenie szczególnej uwagi na samą procedurę ubiegania się o dotacje oraz na strukturę dokumentów aplikacyjnych, niezbędnych w całym procesie ubiegania się o dotacje.

            Książkę tą polecam osobom, które mają w sposób pośredni lub bezpośredni
z pozyskiwaniem funduszy, doradztwem w zakresie ich absorpcji i planowania na różnych szczeblach administracji publicznej, a w szczególności lokalnej. Związane jest to z faktem, że to właśnie te najmniejsze jednostki samorządu terytorialnego wiedzą najbardziej, co należałoby zrobić, by podnieść rozwój zarówno społeczności lokalnej, w tym samym danej gminie. To właśnie na szczeblu najniższym te potrzeby „dorozwoju” są najbardziej widoczne. Kwestia członkostwa w Unii Europejskiej stwarza możliwość szybszego rozwoju, tego ekonomicznego, ale również i społecznego, co przyczynia się do wyrównywania szans między regionami europejskimi.

            Książka ma układ treści bardzo przejrzysty. Również podana bibliografia odwołuje się do pozycji bardziej szczegółowych oraz do ustawodawstwa związanego z działaniem funduszy. Wszyscy zainteresowani tematyką integracji europejskiej, a w szczególności pozyskiwaniem funduszy pomocowych, znajdą dla siebie kwestie ich interesujące, przynajmniej w stopniu orientacyjnym, stanowiącym podstawę teoretyczną w dalszym procesie finansowania.